در سینما، نور پردازی چیزی فراتر از تاباندن نور به اشیاء، فقط برای نمایاندن آنهاست. بخش های روشن تر و تیره تر درون قاب به ساخته شدن ترکیب بندی هر نما کمک می کنند و به این ترتیب نگاه ما را به اشیاء و کنش های خاص معطوف می کنند.
یک لکه که نور بیشتری دریافت کرده، می تواند چشم بیننده را به یک نکته مهم جلب کند و در مقابل سایه جزئیات را پنهان می کند یا در مورد اینکه چه چیری ممکن است پشت سایه باشد، تعلیق ایجاد می کند. نور پردازی کمک می کند تا بافت ها جلوه گر شوند: خطوط صورت، ظرافت تار عنکبوت، بافت زبر چوب، درخشندگی یک قطعه جواهر و...... همچنین نورپردازی به ترکیب بندی کلی نما شکل می دهد. نورپردازی می تواند حس ما را از شکل و بافت اشیای نمایش داده شده، تحت تأثیر قرار دهد. برای مثال اگر به توپی از پهلو نور بتابد یک نیم دایره خواهیم دید و اگر از جلو به آن نور بخورد، گرد به نظر خواهد آمد.
سایه Shadow) ): یکی از مسائل بسیار مهم در نورپردازی است، زیرا سایه ها به شدت می توانند به حس فضا کمک کنند.
دو نوع مهم سایه وجود دارد که هر دو در ترکیب بندی نقش مهمی دارند :
1- سایه پیوسته (Attached Shadow) : هنگامی که بخشی ار یک شیء، جلوی تابش نور به بخش دیگر آن را بگیرد، سایه ایجاد شده پیوسته است. برای مثال وقتی در اتاق تاریکی رو به شمعی می ایستید، بخش هایی از صورت و بدنتان در تاریکی قرار می گیرد، این پدیده سایه پیوسته است.
2- سایه افکنده Cast Shadow)) : بدن شما جلوی تابش نور را می گیرد و سایه ای روی دیوار پشتی ایجاد می شود، این سایه، سایه افکنده است.
چهار ویژگی مهم نور، در نورپرداری یک صحنه :
کیفیت : کیفیت نور پردازی به شدت نسبی نور بستگی دارد. به این ترتیب دو حد نورپردازی داریم :
1- نورپردازی سخت : همان طور که از نامش پیداست در آن از نورهای شدید استفاده می شود. برای مثال، آفتاب ظهر نور سخت ایجاد می کند. در نورپردازی سخت، سایه ها کاملا مشخص و تند هستند و بافت ها و کناره های تیز ایجاد می شود.
2- نورپردازی نرم : در نور پردازی نرم، روشنایی پخش شده و شدت نور به نسبت نورپردازی سخت کمتر و مالایم تر است. برای مثال نور آسمان ابری، نرم است. در این نورپردازی،خطوط و بافت ها کمی نرم، پخش شدگی نور بیشتر و تضاد مالایم تری بین نور و سایه وجود دارد.
جهت : جهت نورپردازی، بر مسیری اشاره می کند که نور به شیء می تابد. این مسیرها عبارتند از :
نور جلویی: نوری که از رو به رو به سوژه می تابد.
نور پشتی : این نور از پشت موضوعی که قرار است فیلم برداری شود به آن می تابد و می تواند در زوایای مختلف از پشت بتابد. نور پشت اگر همراه دیگر نورها نباشد اثر ضد نور دارد و سوژه را تاریک و تیره می کند. همچنین این نور کمک می کند خطوط مرزی مشخص شوند و سوژه از پس زمینه جدا شود.
نور پایین : نوری که از جلو و پایین به سوژه می تابد، برای مثال کسی که در کنار آتش نشسته و نور از پایین چهره او را روشن می کند. از آنجا که نورپردازی از پایین، چهره را تحریف می کند، ممکن است برای خلق وحشت از آن استفاده شود.
نور بالا : نوری که از جلو و از بالا به سوژه می تابد. این نور اگر بر چهره بازیگر بتابد، استخوان بندی صورت او را به خوبی نشان می دهد، به همین دلیل هرگاه فیلم ساز بخواهد حالت چهره و حس موجود در چهره بازیگر، نمایان شود از این نور استفاده می کند.
(جهاتی که گفته شد جهات اصلی هستند و کمی تغییر زاویه می تواند، جهات نوری دیگر و در نتیجه کاربردهای بیشتری ایجاد کند.)
منبع نور : منبعی که نور را تولید می کند. ممکن است فیلم ساز نخواهد از یک منبع نور مصنوعی استفاده کند و نور طبیعی که در محیط وجود دارد را مناسب بداند و تنها با کمی تغییر در شدت و ضعف و یا سمت و سوی آن، از طریق فیلترهای نوری یا موانعی که بر سر راه نور ایجاد می کند، نور مورد نیازش را تأمین کند(این کار بیشتر در فیلم های مستند مرسوم است). همچنین فیلم ساز می تواند برای رسیدن به نور مورد نظرش دز صحنه، از انواع پروژکتورها و نورپردازها استفاده کند. در اغلب فیلم های داستانی از منابع نوری اظافی برای اعمال کنترل بیشتر بر کیفیت تصویر استفاده می شود. در بیشتر فیلم های داستانی، چراغ های رو میزی، چراغ های خیابانی و لامپ هایی که در میزانسن می بینیم ، منبع اصلی تامین نور فیلم برداری نیستند و هم زمان با آنها منابع نوری دیگری خارج از صحنه،بخشهای مختلف آن را روشن می کنند. فیلم ساز باید تلاش کند، تا طرحی از نورپردازی ایجاد کند، که با منابع نوری موجود در صحنه مانند همان چراغ های رومیزی و ... هم خوانی داشته باشد. برای مثال در حالی که در تصویر می بینیم ، تنها یک شمع به عنوان منبع نور در صحنه وجود دارد، نمی توان صحنه را خیلی رو شن و پر نور کرد.
رنگ : فیلم سازهایی که می خواهند بر نورپردازی کنترل داشته باشند، تا حد امکان با نور سفید خالص کار می کنند. فیلم سازها با استفاده از فیلترهایی که در جلو منبع نور قرار می دهند، می توانند نور را به هر رنگی که می خواهند در بیاورند. برای مثال، برای القای نور شمع به ته رنگی نارنجی نیاز است و یا برای القای رنگ شب به آبی متمایل به ارغوانی. رنگ نور بسیار مهم است و تاثیرگذار. با به کار بردن رنگ مناسب در نور می توان به خلق فضا بسیار کمک کرد، مانند آنچه در مثال نور شمع و نور شب گفته شد. ما عادت کرده ایم که به نور محیط هر روزه خود بی توجه باشیم ، از این رو نورپردازی فیلم هم می تواند به سادگی برایمان عادی شود و حتی بدتر بی اهمیت جلوه کند ، با این حال ظاهر یک نما و حس نهفته در آن، با ویژگی هایی که نور صحنه از آن برخوردار است می تواند کنترل شود. فیلم ساز به طرق مختلف می تواند با دستکاری این عوامل و با ترکیب آنها به تجربه بیننده شکل بدهد.
در نورپردازی سنتی که به آن نورپردازی سه نقطه ای هم می گویند، حد اقل سه منبع نوری را برای هر نما در نظر می گیرند و با کم یا زیاد کردن، تغییر زاویه دادن و ..... به نور مورد نظر دست می یابند:
منبع نور اصلیKey Light)) : نور اصلی یک صحنه که معمولا با زاویه 45 درجه نسبت به موضوع تابانده می شود. نور اصلی می تواند از نور خورشید نیز تامین شود. نورهای دیگر را برای کنتراست، ایجاد سایه روشن و تزئین صحنه، به این نور می افزایند.
منبع نور فرعی یا تلطیف کننده (Fill Light) : نور ملایمی که معمولا کنار دوربین و در کنار یا رو به روی نور اصلی قرار می گیرد تا مناطق نور ندیده را نور دهد و یا سایه های ایجاد شده توسط نور اصلی را تلطیف کند و به این ترتیب از شدت تضاد نور و سایه بکاهد. از این نور برای تزئین صحنه هم استفاده می شود، اما این نور نباید روی میزان نور صحنه اثر خاصی بگذارد و از خود سایه ای به جا بگذارد.
منبع نور پشتی یا ضد نور (Back Lighting) : نور پشت، از پشت سوژه و معمولا از بالا می تابد. و به حاشیه های سوژه نور می دهد تا سوژه را از پس زمینه جدا کند.
(معمولأ هر کاراکتر و سوژه اصلی در صحنه دارای نور اصلی، نور تلطیف کننده و نور پشت است، اما نورپردازی باید به گونه ای باشد که کاراکتر و سوژه اصلی به خوبی نمایان باشد. )
سبک های اصلی در نورپردازی
نورپردازی با مایه روشن (High-Key Lighting) : این نوع نورپردازی به معنای روشنایی دادن زیاد به صحنه و حداقل سایه است. در این سبک، نور اصلی تند و مسلط است. نورپردازی پر مایه بوده و برای نشان دادن محلی با نور زیاد و خیره کننده است. برای مثال یک بعد از ظهر آفتابی یا یک سالن مراسم شادی، به کار می رود. همچنین از این نور برای نشان دادن ساعات مختلف روز نیز استفاده می شود. به طور کلی، نورپردازی با مایه روشن، حس و حالی براق، شاد و امن دارد، به همین خاطر بیشتر در فیلم های کمدی و شاد مورد استفاده قرار می گیرد.
نورپردازی با مایه تیره ( Low – Key Lighting): در این سبک، نور اصلی نقش مسلط ندارد و نور عمومی صحنه بیشتر مایل به خاکستری یا تیره است. البته چند نقطه نورانی برای ایجاد تضاد با تاریکی به کار می آیند، اما صحنه بیشتر به تاریکی گرایش دارد و حضور سایه ها در آن سنگینی می کنند. نورپردازی با مایه تیره کنتراست های بیشتر و سایه های تیز تر و تاریک تر ایجاد می کند. اغلب نور تلطیف کننده کم است یا به کلی حذف شده است. نورپردازی با مایه تیره به کار صحنه هایی می آید که فضایی محزون، مرموز، اضطراب آمیز و تهدید کننده دارند، به همین دلیل از این سبک در فیلم های جنایی و ترسناک بسیار استفاده می شود.
منبع : دانشنامه رشد
درود
استاد واقعا بلاگ مفید و آموزش دهنده ای دارید.......امیدوارم همچنان به انتشار مطالب خوبتون توی اینجا ادامه بدید و ما رو بهره مند کنید....
پایدار باشید.
درود و ممنون از بذل توجه شما ....